ΧΑΡΤΕΣ
ΕΝΑ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Αν θέλουμε να μελετήσουμε τη μορφή της επιφάνειας της Γης και τις αλλαγές της, πρέπει να την απεικονίσουμε.
Μια τέτοια απεικόνιση είναι ο χάρτης. Ένα εργαλείο που μας βοηθάει στη μελέτη της μορφής του κόσμου.
Μια τέτοια απεικόνιση είναι ο χάρτης. Ένα εργαλείο που μας βοηθάει στη μελέτη της μορφής του κόσμου.
|
|
|
 |
 |
Τοπίο σε διαφορετικές χρονικές περιόδους που δείχνει τις αλλαγές στην επιφάνεια της Γης
Από πολύ παλιά οι άνθρωποι προσπάθησαν να σχεδιάσουν στοιχεία της επιφάνειας της Γης (π.χ. βουνά, ποτάμια κ.ά.) και ό,τι υπήρχε πάνω σ' αυτήν και τους ενδιέφερε (π.χ. σπίτια, αγρούς, πηγές κ.ά.). Τα πρώτα αυτά απλά σχέδια της επιφάνειας της Γης εξελίχθηκαν και με τη βοήθεια της τεχνολογίας έδωσαν τους σημερινούς χάρτες.
 Βραχογράφημα ενός νεολιθικού χωριού από την Ιταλία και εικονογραφική απόδοσή του.
|
 Χάρτης μεταλλείων χρυσού στην αρχαία Αίγυπτο, 1250 π.Χ.
|
 Χάρτης από βέργες που κατασκεύαζαν οι κάτοικοι των νησιών Μαρσάλ στον Ειρηνικό Ωκεανό. Τα κοχύλια έδειχναν τις θέσεις των νησιών.
|
 Χάρτης της Άνδρου
Επιχρωματισμένη χαλκογραφία F. Ferretti, 1579 |
|
Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος, μαθηματικός, αστρονόμος και γεωγράφος, έζησε το 2ο μ.Χ. αιώνα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Στην εικόνα ο Πτολεμαίος υπολογίζει με εξάντα και διαβήτη τη θέση των άστρων, ενώ ένας μαθητής του μεταφέρει τα δεδομένα στην υδρόγειο.
Εικονογράφηση στην πρώτη σελίδα του ελληνικού χειρόγραφου της Γεωγραφίας του Πτολεμαίου (Parisinus graecus, 15ος αιώνας). |
 |
|
|
Είδη χαρτών
Οι πληροφορίες οι σχετικές με έναν τόπο είναι πολλές και δεν μπορούν να παρουσιαστούν όλες σε ένα μόνο χάρτη. Για το λόγο αυτό υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί χάρτες για έναν τόπο. Κάθε χάρτης περιέχει συγκεκριμένες πληροφορίες και εξυπηρετεί διαφορετικές ανάγκες.
|
 |
Παραδείγματα χαρτών
 γεωμορφολογικός
 ιστορικός
|
 πολιτικός
 οδικός
|
Βασικά στοιχεία του χάρτη
|
|
Τίτλος
Το περιεχόμενο του χάρτη εμφανίζεται στον τίτλο του. Γι' αυτό το λόγο κάθε χάρτης πρέπει να έχει έναν τίτλο.
Υπόμνημα
|
Οι χάρτες, για να είναι χρήσιμοι, για να μπορούν να "διαβάζονται" εύκολα από όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από τη γλώσσα που μιλούν. Για να το πετύχουν αυτό οι χαρτογράφοι, αντί να γράφουν λέξεις, χρησιμοποιούν σύμβολα και χρώματα. Έτσι, αντί να γράφουν "αυτό είναι ένα χωριό", χρησιμοποιούν μια μαύρη κουκκίδα. Αντί να γράφουν "αυτό είναι ένα ποτάμι", χρησιμοποιούν μια μπλε γραμμή.
Για να είμαστε σίγουροι τι ακριβώς σημαίνει κάθε σύμβολο, όταν διαβάζουμε ένα χάρτη, θα πρέπει να συμβουλευόμαστε το υπόμνημα. Σ' αυτό παρουσιάζονται οι ερμηνείες των συμβόλων και των χρωμάτων που χρησιμοποιούνται στο χάρτη. |
 |
Κλίμακα
Οι χαρτογράφοι, για να μεταφέρουν μια περιοχή επάνω σε ένα χάρτη, τη σχεδιάζουν υπό κλίμακα, δηλαδή μικρότερη απ' ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Η κλίμακα δηλώνει σε πόση απόσταση πάνω στο έδαφος αντιστοιχεί μία απόσταση πάνω στο χάρτη.
Η κλίμακα στο χάρτη μπορεί να παρουσιαστεί με δύο τρόπους:
ή
Παράδειγμα
Κλίμακα 1:1.000.000 δηλώνει ότι ένα εκατοστό πάνω στο χάρτη είναι
1.000.000 εκατοστά (=10.000 μέτρα = 10 χιλιόμετρα) επάνω στο έδαφος.
1.000.000 εκατοστά (=10.000 μέτρα = 10 χιλιόμετρα) επάνω στο έδαφος.
Προσανατολισμός
Κάθε χάρτης είναι προσανατολισμένος, δηλαδή δείχνει τα σημεία του ορίζοντα. ο Βορράς είναι στο επάνω μέρος, ο Νότος στι κάτω μέρος, η Ανατολή στα δεξιά και η Δύση στα αριστερά.
|
Σήμερα για τον προσανατολισμό χρησιμοποιούμε τα σημεία του ορίζοντα. Είναι ένας τρόπος που τον έχουν δεχθεί όλοι οι άνθρωποι κι έτσι μπορούμε να προσδιορίζουμε κάθε στιγμή τη θέση μας, όταν χρειάζεται.
|
 |
Ο προσανατολισμός στο χάρτη σημειώνεται συνήθως με ένα βέλος και το γράμμα Β (Βορράς) ή το γράμμα Ν (North).
|
|
|
Συνήθως οι κατευθύνσεις που πρέπει να περιγράψουμε δεν είναι ακριβώς βόρεια, νότια, ανατολικά ή δυτικά. Γι' αυτό χρησιμοποιούμε και ενδιάμεσες κατευθύνσεις: βορειοανατολικά, βορειοδυτικά, νοτιοανατολικά, νοτιοδυτικά.
|
 |
 |
Η πυξίδα είναι ένα όργανο, που μας βοηθάει να προσανατολιζόμαστε. Ο Βορράς είναι πάντα το σημείο του ορίζοντα που δείχνει πάντα η μαγνητική βελόνα.
|
Προσανατολισμός με τη βοήθεια του ήλιου
Τείνουμε το δεξί μας χέρι προς το μέρος που ανατέλλει ο ήλιος. Το πρόσωπό μας κοιτάζει το Βορρά, η πλάτη μας είναι στραμμένη στο Νότο και το αριστερό μας χέρι θα δείχνει τη Δύση.
|
Προσανατολισμός με τη βοήθεια της εκκλησίας
Τα ιερά των εκκλησιών χτίζονται πάντα προς την Ανατολή.
|
Στην εικόνα ο ήλιος δύει, άρα το παιδί έχει στραμμένο το αριστερό χέρι προς τον ήλιο.
Εξάσκηση
