Η ενέργεια είναι απαραίτητη και συνοδεύει όλες τις μεταβολές στη φύση.
ενέργεια < εν + έργο (= έργο μέσα σε κάτι...)
Η ενέργεια δεν είναι ορατή, δεν είναι απτή, δεν έχει μάζα ούτε καταλαμβάνει χώρο,
αλλά την αντιλαμβανόμαστε μερικές φορές από το έργο που παράγεται.

Η ενέργεια δεν παράγεται από το μηδέν και δεν εξαφανίζεται. Αλλάζει διαρκώς μορφή και μετακινείται συνεχώς.
(αρχή της διατήρησης της ενέργειας)

        Τα διάφορα "πρόσωπα" με τα οποία "εμφανίζεται" η ενέργεια ονομάζονται μορφές ενέργειας. Η ενέργεια παίρνει διάφορες ονομασίες ανάλογα με την προέλευσή της και τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται. 
    Τα σώματα που περιέχουν αποθηκευμένη ενέργεια, την οποία μπορούν να απελευθερώσουν, για να χρησιμοποιηθεί σε μία άλλη μορφή, ονομάζονται πηγές ενέργειας ή αποθήκες ενέργειας.  
  Κανονικά θα έπρεπε να τις λέμε "αποθήκες ενέργειας" και όχι "πηγές ενέργειας", γιατί η ενέργεια δε δημιουργείται, αλλά αποθηκεύεται στα σώματα και, όταν ελευθερώνεται, μετατρέπεται σε άλλη μορφή ενέργειας.
    Το αργό πετρέλαιο σχηματίστηκε στο υπέδαφος της γης. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι κατά την προϊστορική περίοδο τα σώματα αμέτρητων νεκρών φυτικών και ζωικών οργανισμών (κυρίως θαλάσσιων) εγκλωβίστηκαν μέσα σε πετρώματα. Οι μικροοργανισμοί αυτοί, με την πάροδο εκατομμυρίων χρόνων και σε συνθήκες υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας μετασχηματίστηκαν σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
    Το πετρέλαιο είναι ένα μίγμα πολλών χημικών ενώσεων, οι οποίες ονομάζονται υδρογονάνθρακες, γιατί τα μόριά τους αποτελούνται από άτομα άνθρακα και υδρογόνου.
    Το πετρέλαιο σχηματίζεται σε πορώδη πετρώματα που το συγκρατούν, όπως το σφουγγάρι συγκρατεί το νερό. Πάνω από το πορώδες πέτρωμα υπάρχει ένα συμπαγές πέτρωμα που δεν επιτρέπει να διασκορπιστεί το πετρέλαιο.
    Σήμερα αντλούμε το πετρέλαιο από τα υπόγεια κοιτάσματά του, ακόμη και αν αυτά βρίσκονται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας.
Άντληση στην ξηρά
Άντληση στη θάλασσα
Μεταφορά πετρελαίου
    Το αργό πετρέλαιο μεταφέρεται από τους χώρους άντλησης σε βιομηχανικές μονάδες οι οποίες ονομάζονται διυλιστήρια. Εκεί γίνεται ο καθαρισμός, η επεξεργασία και ο διαχωρισμός του πετρελαίου σε κλάσματα.
    Για το διαχωρισμό των κλασμάτων του πετρελαίου εκμεταλλευόμαστε τα διαφορετικά σημεία βρασμού που έχουν οι διάφορες ουσίες. Η διαδικασία της σταδιακής απομάκρυνσης και διαχωρισμού των κλασμάτων του πετρελαίου με κριτήριο το σημείο βρασμού ονομάζεται κλασματική απόσταξη.
αποστακτική στήλη
Κάνε κλικ στην εικόνα για να δεις μια αναπαράσταση της κλασματικής απόσταξης του πετρελαίου.    
    Το πετρέλαιο είναι μια πηγή ενέργειας πολύτιμη για την οικονομία, τη βιομηχανική ανάπτυξη και τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής μας και καλύπτει ένα μεγάλο ποσοστό των ενεργειακών μας αναγκών, αλλά δυστυχώς τα αποθέματά του είναι περιορισμένα.
    Στον ελεύθερο χρόνο σου αθλείσαι, κάνεις βουτιές στη θάλασσα και παρατηρείς το βυθό μέσα από τη μάσκα σου, απολαμβάνεις τη θάλασσα κάνοντας ιστιοσανίδα, ακούς μουσική με το φορητό κασετοφωνάκι για να χαλαρώσεις... Πίνεις νερό, για να ξεδιψάσεις, τηλεφωνείς στους φίλους σου, για να τα πείτε, απολαμβάνεις τη ζεστασιά του σπιτιού σου το χειμώνα, ζωγραφίζεις, βάφεις το δωμάτιό σου, πλένεις τα ρούχα σου, φροντίζεις τα φυτά σου... Και όλα αυτά χάρη στο πετρέλαιο!
    Στα σύγχρονα διυλιστήρια, μετά την κλασματική απόσταξη, γίνεται δευτερογενής επεξεργασία ορισμένων κλασμάτων του αργού πετρελαίου. Ενώ στην πρωτογενή επεξεργασία απομονώνονται τα μόρια των χημικών ενώσεων, των οποίων η καύση απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες ενέργειας, στη δευτερογενή διαδικασία απομονώνονται τα μόρια των χημικών ενώσεων από τα οποία κατασκευάζονται χρήσιμα προϊόντα. Η δευτερογενής δηλαδή επεξεργασία μάς δίνει πολύτιμες πρώτες ύλες. Τα προϊόντα που προέρχονται από το πετρέλαιο ονομάζονται πετροχημικά. Τα κυριότερα από αυτά είναι τα πλαστικά, τα απορρυπαντικά, τα χρώματα, τα συνθετικά υφάσματα, κάποια οργανικά λιπάσματα, μερικά καλλυντικά...
    Οι ορυκτοί άνθρακες, ή αλλιώς γαιάνθρακες, βρίσκονται στο υπέδαφος. Σχηματίστηκαν εκεί κατά τη διάρκεια πολλών εκατομμυρίων χρόνων από φυτά, που καταπλακώθηκαν από στρώματα εδάφους μετά από φυσικές καταστροφές. Η ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στο γαιάνθρακα ήταν από τις πρώτες πηγές που αξιοποιήθηκαν από τον άνθρωπο.
Οι γαιάνθρακες που σχηματίστηκαν στο υπέδαφος δεν έχουν όλη την ίδια μορφή.
    Οι άμορφοι άνθρακες αποτελούν την πιο συνηθισμένη μορφή ορυκτών ανθράκων. Ονομάζονται έτσι, γιατί η διάταξη των ατόμων του άνθρακα που τους αποτελούν είναι τυχαία, δεν έχει συγκεκριμένη μορφή. Η αξιοποίησή τους γίνεται με την καύση, οπότε η χημική τους ενέργεια μετατρέπεται σε μορφές που μπορούμε να αξιοποιήσουμε πιο εύκολα. Τα κοιτάσματα των άμορφων ορυκτών ανθράκων περιέχουν, εκτός από άνθρακα, νερό και διάφορα άλλα συστατικά. Η σύστασή τους εξαρτάται από το χρόνο που παρέμειναν θαμμένα στο υπέδαφος καθώς και από τις συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης.
    Οι ορυκτοί άνθρακες δεν είναι πάντοτε άμορφοι. Ένα ιδιαίτερα πολύτιμο είδος ορυκτού άνθρακα είναι το διαμάντι. Το διαμάντι είναι καθαρή μορφή κρυσταλλικού άνθρακα, αποτελείται δηλαδή από διαφανείς κρυστάλλους. Η διάταξη των ατόμων του άνθρακα στο διαμάντι δεν είναι άμορφη. Κάθε άτομο άνθρακα ενώνεται με άλλα τέσσερα όμοια άτομα σχηματίζοντας τετράεδρα. Αυτή η δομή είναι που κάνει το διαμάντι πολύ σκληρό, το πιο σκληρό υλικό στη φύση. Στην ιδιότητά του αυτή, στη σκληρότητά του, οφείλεται και η ονομασία του: «αδάμαντας», αυτός δηλαδή που δε δαμάζεται.

Εξόρυξη του άνθρακα

    Τα κοιτάσματα ορυκτού άνθρακα μπορεί να είναι επιφανειακά ή υπόγεια. Επιφανειακά ονομάζονται τα κοιτάσματα που βρίσκονται μέχρι 30 μέτρα από την επιφάνεια της Γης. Τα κοιτάσματα αυτά αποτελούνται συνήθως από λιγνίτη. Για την εξόρυξη των επιφανειακών κοιτασμάτων απομακρύνεται αρχικά το χώμα και τα πετρώματα, για να αποκαλυφθούν τα στρώματα του άνθρακα, που βρίσκονται από κάτω. Στη συνέχεια γίνεται η συλλογή του ορυκτού άνθρακα και η μεταφορά του με ταινιόδρομους. Η εξόρυξη των υπόγειων κοιτασμάτων είναι πολύ πιο δύσκολη και δαπανηρή. Για την εξόρυξη των υπόγειων κοιτασμάτων είναι αναγκαία η κατασκευή ειδικών εγκαταστάσεων, των ορυχείων. Τα υπόγεια ορυχεία φτάνουν σε βάθος 200-300 μέτρων, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις, όπου ο άνθρακας συλλέγεται από βάθος 1.000 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της Γης. Η κυκλοφορία στο ορυχείο γίνεται μέσα από ένα σύστημα στοών και ανελκυστήρων, ενώ για τη μεταφορά του ορυκτού άνθρακα χρησιμοποιούνται βαγονέτα, που κινούνται πάνω σε ειδικές ράγες.
Η εξόρυξη του άνθρακα δεν είναι μια ακίνδυνη υπόθεση. Με την πρόοδο της τεχνολογίας τα ατυχήματα περιορίστηκαν σημαντικά, ωστόσο η εργασία στα ορυχεία εξακολουθεί να είναι ακόμα και σήμερα δύσκολη και επικίνδυνη. 
Οι ανθρακωρύχοι εργάζονται χωρίς καθόλου φυσικό φως σε στοές με υψηλή υγρασία και χαμηλή θερμοκρασία. Για την ασφάλειά τους οι ανθρακωρύχοι χρησιμοποιούν ειδικό εξοπλισμό: κράνος με φακό προσαρμοσμένο στο επάνω μέρος, μπότες, γάντια και φιάλη με αέρα. Στο ορυχείο ο αερισμός γίνεται με ειδικούς αεραγωγούς, που τροφοδοτούν τις στοές με φρέσκο αέρα από την επιφάνεια. Οι φιάλες όμως μπορεί να αποδειχτούν σωτήριες στην περίπτωση κάποιου ατυχήματος, καθώς τροφοδοτούν με αέρα τους ανθρακωρύχους, ώσπου να φτάσουν τα συνεργεία διάσωσης.
    Ώς τις αρχές του περασμένου αιώνα, στα τρένα, στα πλοία καθώς και στις περισσότερες μηχανές των εργοστασίων, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν σαν καύσιμο τον ορυκτό άνθρακα. Σταδιακά, η χρήση του πετρελαίου αντικατέστησε τους ορυκτούς άνθρακες στα περισσότερα μέσα μεταφοράς και στα εργοστάσια, όχι μόνο λόγω κόστους, αλλά και ­γιατί εφευρέθηκε η μηχανή εσωτερικής καύσης.

Ο "βασιλιάς" εκθρονίστηκε

    Από τον 18ο αιώνα και μέχρι τις αρχές του 2ού οι ορυκτοί άνθρακες ήταν ο αδιαφιλονίκητος "βασιλιάς" των καυσίμων. Τρένα που ονομάζονταν "καρβουνιάρηδες" και τεράστια ατμόπλοια που διέσχιζαν τους ωεκανούς κινούνταν με τον ατμό που παραγόταν από το νερό το οποίο εξατμιζόταν χάρη στην καύση του άνθρακα. Ακόμη και οι μηχανές των εργοστασίων λειτουργούσαν με καύση του άνθρακα. Η ανακάλυψη της μηχανής εσωτερικής καύσης, που χρησιμοποιεί ως καύσιμο τα παράγωγα του πετρελαίου, έριξε τον "βασιλιά" από τον θρόνο του.
    Η χρήση των ορυκτών ανθράκων περιορίστηκε σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Στην Ελλάδα τέτοια εργοστάσια είναι τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια της ΔΕΗ, τα οποία κατασκευάζονται σε διάφορα σημεία της χώρας κοντά σε κοιτάσματα λιγνίτη. Μέσα από το δίκτυο της ΔΕΗ η ηλεκτρική ενέργεια μεταφέρεται στη συνέχεια σε όλη τη χώρα.
    Όταν οι ορυκτοί άνθρακες καίγονται, τα άτομα του άνθρακα ενώνονται με άτομα οξυγόνου του ατμοσφαιρικού αέρα και παράγουν διοξείδιο του άνθρακα, ελευθερώνοντας μεγάλη ποσότητα ενέργειας σε μορφή θερμότητας. Η θερμότητα χρησιμοποιείται για την παραγωγή ατμού, που περιστρέφει ειδικές γεννήτριες οι οποίες παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Η ηλεκτρική ενέργεια μεταφέρεται, μέσω του δικτύου, στους καταναλωτές.
    Οι ορυκτοί άνθρακες περιέχουν, εκτός από άνθρακα και νερό, ενώσεις του θείου και του αζώτου, οι οποίες με την καύση παράγουν οξείδια που ρυπαίνουν το περιβάλλον και είναι επιβλαβή για την υγεία.
Picture
Εγχώρια Παραγωγή Η.Ε. ανά μορφή καυσίμου (Πηγή: ΔΕΣΜΗΕ 2008)
Picture
Πηγές Ηλεκτροπαραγωγής στην ΕΕ των 27 (2008) Πηγή: European Commission; Energy Statistics;Statistical pocketbook 2010
Picture
Κοιτάσματα λιγνίτη στην Ελλάδα

Άλλες χρήσεις των ορυκτών ανθράκων

  • Μολύβια και κάρβουνα ζωγραφικής: Ο γραφίτης χρησιμοποιείται ως εικαστικό υλικό και για τη γραφή με τα κοινά μολύβια.
  • Στη βιομηχανία: Ο άνθρακας χρησιμοποιείται στη βιομηχανία για την παρασκευή χάλυβα και τσιμέντου.
  • Στην κατασκευή κοσμημάτων: Το διαμάντι είναι πολύτιμος λίθος που χρησιμοποιείται στην κατασκευή κοσμημάτων.
  • Στην κατασκευή εργαλείων: Το διαμάντι χρησιμοποιείται στην κατασκευή εργαλείων κοπής, λόγω της σκληρότητάς του.

Ορυκτός άνθρακας ή ξυλοκάρβουνο;

    Το πρώτο καύσιμο που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος, για να ζεσταθεί, ήταν το ξύλο. Αργότερα, ανακαλύφθηκαν οι ορυκτοί άνθρακες, οι οποίοι μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμο στις πρώτες μηχανές που κατασκευάστηκαν. Πολλές φορές μπερδεύουμε τους ορυκτούς άνθρακες με το ξυλοκάρβουνο που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή. Η σόμπα, η ψησταριά και το μαγκάλι λειτουργούν με ξυλοκάρβουνα.
    Σε αντίθεση με τους ορυκτούς άνθρακες που παίρνουμε από το υπέδαφος, τα ξυλοκάρβουνα κατασκευάζονται τεχνητά με τη θέρμανση, με το «ψήσιμο» ξύλων σε περιβάλλον με όσο το δυνατό λιγότερο οξυγόνο. Η παρασκευή των ξυλοκάρβουνων γίνεται από τους καμινιέρηδες στα καρβουνοκάμινα, μικρούς λόφους από ξύλα που σκεπάζονται με φύλλα και χώμα. Στο κέντρο των λόφων υπάρχει ένα άνοιγμα, που φτάνει μέχρι τη βάση τους. Από εκεί οι καμινιέρηδες βάζουν φωτιά στο καμίνι, οπότε τα ξύλα θερμαίνονται σε περιβάλλον με λιγοστό αέρα.
    Τα αποθέματα φυσικού αερίου σχηματίστηκαν πριν από 10-15 εκατομμύρια χρόνια από αμέτρητους φυτικούς και ζωικούς μικροοργανισμούς που ζούσαν στη θάλασσα. Αυτοί οι μικροοργανισμοί, αφού πέθαναν, εγκλωβίστηκαν στον πυθμένα της θάλασσας και καλύφθηκαν από λάσπη, άμμο και χώματα, χωρίς οξυγόνο. Με την πάροδο εκατομμυρίων χρόνων σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και πίεσης μετασχηματίστηκαν σε μίγματα υδρογονανθράκων, σε φυσικό αέριο και σε πετρέλαιο. Το φυσικό αέριο συγκεντρώθηκε σε φυσικές κοιλότητες μεταξύ των πετρωμάτων, συνήθως στις ίδιες περιοχές όπου δημιουργήθηκαν και κοιτάσματα πετρελαίου.

Από τι αποτελείται το φυσικό αέριο

    Το φυσικό αέριο, όπως και το πετρέλαιο, αποτελείται από μόρια ατόμων υδρογόνου και άνθρακα ή όπως τα ονομάζουμε αλλιώς, μόρια υδρογονανθράκων. Η διαφορά τους είναι ότι το φυσικό αέριο αποτελείται από ελαφρύτερα μόρια, που στις συνηθισμένες για τη Γη θερμοκρασίες και στην ατμοσφαιρική πίεση είναι σε αέρια κατάσταση, ενώ το πετρέλαιο, επειδή αποτελείται κυρίως από τα βαρύτερα μόρια υδρογονανθράκων, είναι συνήθως σε υγρή κατάσταση. Όταν συμπιεσθεί ή ψυχθεί, και το φυσικό αέριο μετατρέπεται σε υγρό.
    Το κύριο συστατικό του είναι το μεθάνιο, περιέχει όμως σε πολύ μικρότερη ποσότητα και άλλους υδρογονάνθρακες, όπως αιθάνιο, προπάνιο και βουτάνιο. Το προπάνιο και το βουτάνιο είναι αέρια, που χρησιμοποιούνται ως καύσιμα στα καμινέτα και στους αναπτήρες. Το φυσικό αέριο, σε αντίθεση με το υγραέριο που χρησιμοποιείται στις φιάλες, είναι ελαφρύτερο του αέρα. Το γεγονός αυτό κάνει τη χρήση του πιο ασφαλή, αφού σε περίπτωση διαρροής δε συγκεντρώνεται κοντά στο πάτωμα, αλλά διαχέεται στο χώρο και διαφεύγει.

Μεταφορά του φυσικού αερίου

    Η μεταφορά και η διανομή του φυσικού αερίου μπορεί να γίνει σε αέρια μορφή μέσω δικτύου αγωγών είτε σε υγρή μορφή σε δεξαμενές. Η Ελλάδα προμηθεύεται φυσικό αέριο από τη Ρωσία και την Αλγερία. Για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέχρι την Αθήνα υπάρχει ένα δίκτυο υπόγειων αγωγών, που διασχίζει βουνά και πεδιάδες. Η πύλη εισόδου του ρωσικού φυσικού αερίου στη χώρα μας είναι ο μετρητικός σταθμός Σιδηροκάστρου, όπου ελέγχεται η ποιότητα και μετριέται η ποσότητα του εισαγόμενου φυσικού αερίου.
    Ο δεύτερος προμηθευτής μας είναι η Αλγερία. Ειδικό δεξαμενόπλοιο μεταφέρει το υγροποιημένο φυσικό αέριο από το λιμάνι Σκίκντα της Αλγερίας στο νησί της Ρεβυθούσας κοντά στα Μέγαρα Αττικής. Το μακρύ ταξίδι του φυσικού αερίου όμως δε σταματά εδώ. Το δίκτυο διανομής στις ελληνικές πόλεις για τον εφοδιασμό επιχειρήσεων και σπιτιών φτάνει σε μήκος τα 6.500 χιλιόμετρα, όση είναι περίπου και η ακτίνα της Γης! Η χρήση του φυσικού αερίου στη χώρα μας ξεκίνησε μόλις πριν από μερικά χρόνια. Καθώς το δίκτυο επεκτείνεται διαρκώς, όλο και περισσότεροι θα μπορούμε να χρησιμοποιούμε φυσικό αέριο αντί για πετρέλαιο.

Χρήση του φυσικού αερίου

    Πολλές φορές χρησιμοποιούμε εσφαλμένα τη λέξη "γκάζι" για να περιγράψουμε όλα τα αέρια καύσιμα, αγνοώντας τις διαφορές που έχουν στην προέλευση και στις ιδιότητες.
    Το υγραέριο είναι προϊόν της κλασματικής απόσταξης του πετρελαίου, αποτελείται από προπάνιο και βουτάνιο και είναι βαρύτερο από τον αέρα, με αποτέλεσμα, σε περίπτωση διαρροής, να συγκεντρώνεται χαμηλά και να μη διαφεύγει.
    Το φωταέριο, που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για τον φωτισμό της Αθήνας, ήταν προϊόν απόσταξης των λιθανθράκων και η βιομηχανική παραγωγή του ήταν πηγή σοβαρής μόλυνσης.
    Το φυσικό αέριο είναι μια πηγή ενέργειας που σήμερα καλύπτει περίπου το 23% των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών. Τα αποθέματά του όμως είναι περιορισμένα. Το φυσικό αέριο χρειάστηκε εκατομμύρια χρόνια για να σχηματιστεί και με τον ρυθμό με τον οποίο το καταναλώνουμε εκτιμάται ότι τα αποθέματά του θα εξαντληθούν σε 100 χρόνια περίπου.
Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται ως καύσιμο:
  • για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας: Πολλά θερμοηλεκτρικά εργοστάσια λειτουργούν με φυσικό αέριο. Το φυσικό αέριο καίγεται και με τη βοήθεια γεννητριών μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια.
  • στη βιομηχανία: Για την κίνηση μηχανών και ως πρώτη ύλη για την παραγωγή προϊόντων.
  • για την κίνηση οχημάτων: Η καύση του παράγει λιγότερο επικίνδυνα καυσαέρια από τα παράγωγα του πετρελαίου. Στην Ελλάδα το χρησιμοποιούν ορισμένα λεωφορεία.
  • για αστική χρήση: Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται για τη θέρμανση νερού και χώρων εργασίας και κατοικίας, μέσω συστημάτων κεντρικής θέρμανσης. Ακόμη χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα με ειδικές κουζίνες, οι οποίες λειτουργούν με φυσικό αέριο αντικαθιστώντας τις ηλεκτρικές.

Η καύση του φυσικού αερίου
    Οι επαγγελματίες μάγειροι χρησιμοποιούν κουζίνες φυσικού αερίου και όχι ηλεκτρικές, γιατί έχουν μεγαλύτερη θερμαντική ικανότητα και μπορούν να ελέγχουν πιο εύκολα τη ροή θερμότητας, ανοίγοντας ή κλείνοντας την παροχή αερίου.
    Το πετρέλαιο, οι γαιάνθρακες και το φυσικό αέριο χαρακτηρίζονται ορυκτά καύσιμα, διότι είναι αποθηκευμένα στο υπέδαφος και έχουν προέλθει από τον μετασχηματισμό φυτικών ή ζωικών οργανισμών, οι οποίοι εγκλωβίστηκαν στο εσωτερικό της γης για εκατομμύρια χρόνια σε υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις.
Τα αποθέματα των ορυκτών καυσίμων δεν είναι ανεξάντλητα. Τα ορυκτά καύσιμα είναι μη ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι.
Η υπερεκμετάλλευσή τους θα οδηγήσει σε εξάντλησή τους.

Ορυκτά καύσιμα και περιβάλλον

    Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) είναι ένα από τα αέρια του θερμοκηπίου και οι μεγάλες ποσότητες που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα από την καύση των ορυκτών καυσίμων ενοχοποιούνται για την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου. Η αύξηση της θερμοκρασίας της γης έχει σοβαρότατες συνέπειες στο κλίμα, τα οικοσυστήματα, αλλά και το ανθρωπογενές περιβάλλον.
  • Στο κλίμα: Η αύξηση της θερμοκρασίας της γης θα έχει ως αποτέλεσμα το λιώσιμο των πάγων στους πόλους και την αύξηση της στάθμης του νερού στις θάλασσες, καθώς και τη μετατροπή περιοχών που τώρα είναι εύφορες και κατοικούνται σε ερήμους.
  • Στα οικοσυστήματα: Πολλά ζώα που σήμερα κατοικούν σε αυτές τις περιοχές δε θα αντέξουν την κλιματική αλλαγή και την έλλειψη τροφής και θα εξαφανιστούν. Επίσης, στις περιοχές που θα ερημοποιηθούν, θα εξαφανιστούν τα φυτά που ευδοκιμούσαν εκεί.
  • Στο ανθρωπογενές περιβάλλον: Πολλές παράκτιες περιοχές θα πλημμυρίσουν, αν αυξηθεί η στάθμη της θάλασσας και ολόκληρες πόλεις μπορεί να καλυφθούν από νερό.
Picture
Φαινόμενο του θερμοκηπίου
    Τα οξείδια του θείου και του αζώτου είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι ρύποι που επιβαρύνουν την υγεία των ανθρώπων και είναι υπεύθυνοι για την όξινη βροχή. Η όξινη βροχή καταστρέφει τα μαρμάρινα μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς, τα δάση και την υδρόβια ζωή και διαβρώνει τις μεταλλικές κατασκευές.
    Τα ορυκτά καύσιμα, όταν καίγονται, ελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα εκτός από μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και τα οξείδια του θείου και του αζώτου.
Picture
Δάσος κατεστραμμένο από την όξινη βροχή
Picture
Άγαλμα πριν και μετά την καταστροφή που του προκάλεσε η όξινη βροχή.
    Το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών μας αναγκών καλύπτεται από τα ορυκτά καύσιμα, το πετρέλαιο, τους ορυκτούς άνθρακες και το φυσικό αέριο. Τα αποθέματα όμως του πετρελαίου και του φυσικού αερίου είναι περιορισμένα, ενώ τα κοιτάσματα των ορυκτών ανθράκων ολοένα και λιγοστεύουν. Ο ρυθμός με τον οποίο αντλούμε και υποβαθμίζουμε αυτές τις πηγές ενέργειας είναι πολύ μεγαλύτερος από το ρυθμό με τον οποίο η φύση τις δημιουργεί. Για να ανανεωθούν αυτές οι πηγές, χρειάζονται χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια, γι' αυτό και λέμε ότι πρακτικά είναι μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
    Υπάρχουν όμως και πηγές ενέργειας, που όσο και αν τις χρησιμοποιούμε, δεν εξαντλούνται. Μάλιστα, για να τις βρούμε, δε χρειάζεται καν να σκάψουμε! Οι πηγές αυτές ανανεώνονται από τη φύση με πολύ γρήγορο ρυθμό, γι' αυτό τις ονομάζουμε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όσο υπάρχει ο Ήλιος, το νερό της βροχής και ο άνεμος κι όσο νέα φυτά φυτρώνουν και αναπτύσσονται, θα έχουμε στη διάθεσή μας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ωστόσο, το βασικό πρόβλημα αυτών των ενεργειακών πηγών είναι ότι, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, η αξιοποίησή τους είναι δύσκολη και ιδιαίτερα δαπανηρή.
    Η διαρκής αύξηση των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών οδηγεί στην υπεράντληση των διαθέσιμων φυσικών πόρων. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την εξάντληση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ταυτόχρονα τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Οι μελέτες προβλέπουν ότι, αν δε ληφθούν μέτρα, τα επόμενα χρόνια οι ανάγκες μας σε ενέργεια θα αυξηθούν σε ποσοστό 60%. Η ρύπανση του περιβάλλοντος επηρεάζει το κλίμα, την υγεία των ανθρώπων, τη χλωρίδα και την πανίδα του πλανήτη και έχει σοβαρές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.
    Στην εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να συμβάλει ο καθένας μας, με αλλαγή στη στάση ζωής του και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, η οποία κατασκευάζει συσκευές που λειτουργούν με λιγότερη ενέργεια και αναπτύσσει τεχνικές για τον σωστότερο ενεργειακό σχεδιασμό των κατοικιών, ώστε να περιορίζεται η σπατάλη της ενέργειας.

Μπες στο Εργαστήρι της Ενέργειας

από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ)
Μάθε για την εξοικονόμηση ενέργειας
Πάτησε τον διακόπτη και μάθε
για την εξοικονόμηση ενέργειας.
Δείτε το βίντεο (χωρίς λόγια) για την εξοικονόμηση ενέργειας. Μια οικογένεια
ξεκινά τη μέρα της σπαταλώντας απερίσκεπτα ενέργεια. Μέχρι τη στιγμή που...