ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1
Όταν οι άνθρωποι προσεύχονται
I. Η προσευχή στο σχολείο
1. Η πρωινή προσευχή
|
Όπως ακριβώς όταν φανούν οι ακτίνες του ηλίου, φεύγουν όλα τα θηρία και κρύβονται στις φωλιές τους, έτσι και όταν η προσευχή βγει σαν ακτίνα από το στόμα και τη γλώσσα μας, φωτίζεται ο νους, και όλα τα άλογα και άγρια πάθη φεύγουν δραπετεύοντας και κρύβονται στις φωλιές τους, μόνο όμως όταν προσευχόμαστε σωστά, με ψυχή άγρυπνη και νου προσεκτικό.
|
|
Ιω. Χρυσόστομος
Ετούτ' είν' ύστερη νυχτιά' όλα τ' αστέρια βγάνει'
ολονυχτίς ανέβαινε η δέηση, τό λιβάνι…
ολονυχτίς ανέβαινε η δέηση, τό λιβάνι…
Διονύσιος Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (Σχεδ. Β`, 910)
Πρωινή προσευχή
Δίσκος: Σαράντα τραγούδια για παιδάκια και παιδιά (1994) Στίχοι: Μιχάλης Στασινόπουλος, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Ερμηνεία: Παιδική Χορωδία Δημοτικού Ωδείου Λάρισας |
2. Ο Αγιασμός στην αρχή της σχολικής χρονιάς
Πέρασε πια το όμορφο καλοκαίρι και οι διακοπές. Το σχολείο βουίζει και πάλι από τις χαρούμενες φωνές των παιδιών. Όλοι ξαναβρίσκουν τους αγαπημένους τους φίλους. Τα πρόσωπά τους λάμπουν από χαρά για την καινούρια σχολική χρονιά.
Στην αυλή του σχολείου, βρίσκεται ένα τραπέζι μ’ ένα ωραίο τραπεζομάντηλο. Πάνω του είναι τοποθετημένα με τάξη ένα γυάλινο δοχείο με νερό, ένα κλωνάρι βασιλικός που μοσχομυρίζει, ένα κερί κι ένα θυμιατό*.
Κτυπά το κουδούνι και τα παιδιά κάνουν γραμμές κοντά στο τραπέζι. Είναι η ώρα του Αγιασμού. Ο ιερέας φορά το πετραχήλι** του. Με ευλάβεια, τοποθετεί έναν Σταυρό δίπλα στο δοχείο με το νερό. Αφού ανοίξει το Ευχολόγιο, αρχίζει να διαβάζει ευχές και να ψάλλει μαζί με τον ψάλτη ωραίους ύμνους. Ο ιερέας παρακαλεί τον Θεό να δίνει υγεία, δύναμη και καθαρό μυαλό στα παιδιά και στους δασκάλους. Ύστερα παίρνει στα χέρια του τον Σταυρό και το κλωνάρι του βασιλικού, τα βυθίζει τρεις φορές στο νερό για να αγιαστεί, και ψάλλει:
Στην αυλή του σχολείου, βρίσκεται ένα τραπέζι μ’ ένα ωραίο τραπεζομάντηλο. Πάνω του είναι τοποθετημένα με τάξη ένα γυάλινο δοχείο με νερό, ένα κλωνάρι βασιλικός που μοσχομυρίζει, ένα κερί κι ένα θυμιατό*.
Κτυπά το κουδούνι και τα παιδιά κάνουν γραμμές κοντά στο τραπέζι. Είναι η ώρα του Αγιασμού. Ο ιερέας φορά το πετραχήλι** του. Με ευλάβεια, τοποθετεί έναν Σταυρό δίπλα στο δοχείο με το νερό. Αφού ανοίξει το Ευχολόγιο, αρχίζει να διαβάζει ευχές και να ψάλλει μαζί με τον ψάλτη ωραίους ύμνους. Ο ιερέας παρακαλεί τον Θεό να δίνει υγεία, δύναμη και καθαρό μυαλό στα παιδιά και στους δασκάλους. Ύστερα παίρνει στα χέρια του τον Σταυρό και το κλωνάρι του βασιλικού, τα βυθίζει τρεις φορές στο νερό για να αγιαστεί, και ψάλλει:
«Σώσον Κύριε τόν λαόν σου...»
Όλοι στο τέλος φιλούν τον Σταυρό και ο παπάς τούς ραντίζει με τον βασιλικό και τους εύχεται: «Καλή χρονιά!».
* Θυμιατό: Το σκεύος μέσα στο οποίο καίγεται το λιβάνι, λέγεται και λιβανιστήρι.
** Πετραχήλι: Μακρύ χρυσοκέντητο ύφασμα που φορά ο ιερέας από το λαιμό (τράχηλο), όταν τελεί Ακολουθίες ή Μυστήρια.
** Πετραχήλι: Μακρύ χρυσοκέντητο ύφασμα που φορά ο ιερέας από το λαιμό (τράχηλο), όταν τελεί Ακολουθίες ή Μυστήρια.
Ο Αγιασμός στη ζωή μας
Η Ακολουθία του Αγιασμού γίνεται και σε άλλες περιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων. Tην πρωτομαγιά στις Εκκλησίες. Στα εγκαίνια ενός καινούριου σπιτιού ή ενός νέου καταστήματος. Σ' ένα καινούριο καράβι ή αυτοκίνητο πριν από το πρώτο του ταξίδι.
Όταν λοιπόν αρχίζουμε κάτι καινούριο, ζητάμε τη βοήθεια του Θεού. Με τον Αγιασμό έρχεται η χάρη του Θεού και βρίσκεται κοντά μας σε κάθε τίμιο έργο που κάνουμε, για να μας στηρίζει και να μας δίνει δύναμη.
Όταν λοιπόν αρχίζουμε κάτι καινούριο, ζητάμε τη βοήθεια του Θεού. Με τον Αγιασμό έρχεται η χάρη του Θεού και βρίσκεται κοντά μας σε κάθε τίμιο έργο που κάνουμε, για να μας στηρίζει και να μας δίνει δύναμη.
II. Η προσευχή σε όλο τον κόσμο
1. Εικόνες προσευχής από όλο τον κόσμο
2. Πότε, πού και πώς προσεύχονται οι άνθρωποι; Ατομική και κοινή προσευχή
Υπάρχουν συγκεκριμένοι τόποι και χρόνοι προσευχής. Καθώς όμως ο Θεός είναι «πανταχού παρών», μπορούν να προσεύχονται όποτε και όπου το θελήσουν. Όταν προσεύχονται οι άνθρωποι μπορούν να εκφράζουν χαρά, φόβο, λύπη, να ευχαριστούν τον Θεό, να ζητούν συχώρεση ή να τον παρακαλούν για κάτι.
Η προσευχή είναι δύο ειδών. Η κοινή προσευχή που γίνεται όταν είμαστε στον Ιερό Ναό, όπως για παράδειγμα στη λειτουργία της Κυριακής. Η άλλη προσευχή είναι η ατομική, η κατά μόνας, που γίνεται στο δωμάτιο μας, στο αυτοκίνητο, στην εργασία, στο χωράφι, στο αεροπλάνο, στο πλοίο κτλ. Η μεν κοινή προϋποθέτει συνύπαρξη, δηλαδή να υπάρχουν την ώρα της προσευχής και άλλοι συνάνθρωποί μας, ενώ η κατά μόνας ή ατομική προσευχή όπως λέει και η λέξη είναι η προσωπική προσευχή του κάθε ανθρώπου χωριστά. Η μεν κοινή έχει ως κύριο γνώρισμά της ότι γίνεται μαζί με άλλους συνανθρώπους μας με συγκεκριμένα λόγια προσευχής τα οποία είναι παγιωμένα και καταχωρημένα μέσα στα λειτουργικά βιβλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, ενώ η ατομική προσευχή δεν έχει ορισμό εύκολο, γιατί είναι ανάλογη με τον χαρακτήρα και την ελευθερία του κάθε ανθρώπου. Κάποιος δηλαδή πιστός κατά την ώρα ή τη στιγμή της ατομικής προσευχής μπορεί να διαλέγεται με το Θεό όπως ορίζει η καρδιά του.
Η προσευχή
«Ψυχή χωρίς προσευχή είναι καταδικασμένη να πεθάνει από πνευματική ασφυξία, όπως το σώμα όταν στερηθεί το οξυγόνο. Δύο ειδών προσευχές έχουμε: την κοινή, τη φανερή, και την ατομική, τη μυστική.
Η κοινή προσευχή πρέπει να γίνεται πάντοτε σύμφωνα με την τάξη και το τυπικό που ορίζει η Εκκλησία μας. Στην κοινή προσευχή δεν έχουμε δικαίωμα ν' αυτοσχεδιάζουμε, όπως κάνουν οι αιρετικοί. Έχει τον καθορισμένο χρόνο και το καθορισμένο από την Εκκλησία περιεχόμενό της: μεσονυκτικό, όρθρος, ώρες, λειτουργία, εσπερινός, απόδειπνο. Το ίδιο το Πανάγιο Πνεύμα, που συγκροτεί ολόκληρη την Εκκλησία, όρισε αυτές τις προσευχές, για να λατρεύεται και να δοξάζεται αδιάκοπα ο αληθινός Θεός στη γη από τους ανθρώπους, όπως δοξάζεται στον ουρανό από τους αγγέλους.
Η ατομική προσευχή δεν είναι προκαθορισμένη. Είναι η προσωπική συνομιλία και επικοινωνία του ανθρώπου με τον ουράνιο Πατέρα του, του πλάσματος με τον πλάστη του».
Η κοινή προσευχή πρέπει να γίνεται πάντοτε σύμφωνα με την τάξη και το τυπικό που ορίζει η Εκκλησία μας. Στην κοινή προσευχή δεν έχουμε δικαίωμα ν' αυτοσχεδιάζουμε, όπως κάνουν οι αιρετικοί. Έχει τον καθορισμένο χρόνο και το καθορισμένο από την Εκκλησία περιεχόμενό της: μεσονυκτικό, όρθρος, ώρες, λειτουργία, εσπερινός, απόδειπνο. Το ίδιο το Πανάγιο Πνεύμα, που συγκροτεί ολόκληρη την Εκκλησία, όρισε αυτές τις προσευχές, για να λατρεύεται και να δοξάζεται αδιάκοπα ο αληθινός Θεός στη γη από τους ανθρώπους, όπως δοξάζεται στον ουρανό από τους αγγέλους.
Η ατομική προσευχή δεν είναι προκαθορισμένη. Είναι η προσωπική συνομιλία και επικοινωνία του ανθρώπου με τον ουράνιο Πατέρα του, του πλάσματος με τον πλάστη του».
Πηγή: Δημήτριος του Ροστώφ, άγ., Πνευματικό Αλφάβητο, σ. 84-5, εκδόσεις Ιεράς Μονής Παρακλήτου
3. Γιατί προσεύχονται οι άνθρωποι;
|
Η προσευχή είναι επικοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό. Με την προσευχή ο άνθρωπος προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον Θεό που πιστεύει, τον δοξολογεί, τον παρακαλεί και τον ευχαριστεί.
Με την προσευχή μιλάμε στο Θεό. Τον ευχαριστούμε για όσα μας χαρίζει, τον παρακαλούμε να μας βοηθήσει στις δυσκολίες μας, αλλά και να βρίσκεται πάντοτε κοντά μας. Όμως και όλα όσα ακούμε και βλέπουμε στην εκκλησία, είναι μια μεγάλη προσευχή στο Θεό. Μια προσευχή παράκλησης και ευχαριστίας για όλα όσα μας προσφέρει. Όταν πάλι κάνουμε το σταυρό μας, παίρνουμε δύναμη και νικάμε τους φόβους μας, γιατί γνωρίζουμε ότι ο Θεός νοιάζεται για μας και μας βοηθάει. |
|
Ψαλμός
Δίσκος: Κόκκινη κλωστή (1972) Στίχοι: Νίκος Γκάτσος, Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης, Ερμηνεία: Δήμητρα Γαλάνη |
Είμ΄ ένα μικρό παιδάκι
Δίσκος: Αχ πατρίδα μου γλυκιά (1992) Στίχοι: Στέλιος Σπεράντζας, Μουσική: Άγνωστος Ερμηνεία: Λουκιανός Κηλαηδόνης |
Προσευχή
Δίσκος: Carmina Graeca (2011) Στίχοι: Γιάννης Ρίτσος, Μουσική: Σαράντης Κασσάρας Ερμηνεία: Παιδική Χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου |
III. Η προσευχή στη Βίβλο
1. Ο βασιλιάς Σολομών
Όταν πέθανε ο Δαβίδ έγινε βασιλιάς ο γιος του ο Σολομών. Ο Θεός τού παρουσιάστηκε σε όνειρο και του είπε: «Ζήτησέ μου τι θέλεις να σου δώσω και θα το κάνω».
Ο Σολομών είπε: «Κύριε, εσύ έδειξες μεγάλη αγάπη στον πατέρα μου, γιατί έζησε με πιστότητα, δικαιοσύνη και ειλικρίνεια απέναντί σου. Και τώρα, Κύριε Θεέ μου, εσύ έκανες βασιλιά εμένα. Εγώ όμως είμαι πολύ νέος και δεν ξέρω να κυβερνώ. Δώσε μου λοιπόν, Κύριε, τη σοφία που χρειάζομαι για να διοικώ τον λαό σου και να διακρίνω τι είναι καλό και τι κακό γι’ αυτούς».
Ο Θεός ευχαριστήθηκε με το αίτημα του βασιλιά Σολομώντα και του είπε: «Θα μπορούσες να είχες ζητήσει πλούτη ή μακροβιότητα. Αλλά δεν το έκανες. Γι’ αυτό εγώ, όπως μου ζήτησες, θα σου δώσω σοφία και γνώση, όση κανένας δεν είχε πριν από σένα ούτε μετά από σένα θα έχει. Και επιπλέον σου δίνω όσα δεν ζήτησες: πλούτο και δόξα».
Παντού έγινε γνωστό πόσο σοφός και έξυπνος ήταν ο βασιλιάς Σολομών. Άνθρωποι από μακρινές χώρες έρχονταν κοντά του, γιατί ήθελαν να ακούσουν τι λέει ο βασιλιάς.
Ο Σολομών είπε: «Κύριε, εσύ έδειξες μεγάλη αγάπη στον πατέρα μου, γιατί έζησε με πιστότητα, δικαιοσύνη και ειλικρίνεια απέναντί σου. Και τώρα, Κύριε Θεέ μου, εσύ έκανες βασιλιά εμένα. Εγώ όμως είμαι πολύ νέος και δεν ξέρω να κυβερνώ. Δώσε μου λοιπόν, Κύριε, τη σοφία που χρειάζομαι για να διοικώ τον λαό σου και να διακρίνω τι είναι καλό και τι κακό γι’ αυτούς».
Ο Θεός ευχαριστήθηκε με το αίτημα του βασιλιά Σολομώντα και του είπε: «Θα μπορούσες να είχες ζητήσει πλούτη ή μακροβιότητα. Αλλά δεν το έκανες. Γι’ αυτό εγώ, όπως μου ζήτησες, θα σου δώσω σοφία και γνώση, όση κανένας δεν είχε πριν από σένα ούτε μετά από σένα θα έχει. Και επιπλέον σου δίνω όσα δεν ζήτησες: πλούτο και δόξα».
Παντού έγινε γνωστό πόσο σοφός και έξυπνος ήταν ο βασιλιάς Σολομών. Άνθρωποι από μακρινές χώρες έρχονταν κοντά του, γιατί ήθελαν να ακούσουν τι λέει ο βασιλιάς.
2. Ο βασιλιάς Σολομών προσεύχεται μέσα στον ναό
Εκείνο τον καιρό, στην πρωτεύουσα Ιερουσαλήμ δεν υπήρχε ναός, όπου ο λαός του Ισραήλ θα μπορούσε να προσεύχεται στον Θεό. Ο Σολομών αποφάσισε να χτίσει τον ναό. Και τώρα, ο Σολομών και ο λαός μπορούσαν να λατρεύουν τον Θεό στον καινούργιο, ωραίο ναό.
Ο λαός συγκεντρώθηκε μπροστά στον καινούργιο ναό. Ο Σολομών στάθηκε μπροστά στο θυσιαστήριο και προσευχήθηκε:
«Κύριε, Θεέ του Ισραήλ, δεν υπάρχει Θεός όμοιος μ’ εσένα στον ουρανό πάνω κι εδώ κάτω στη γη. Ακόμα και ο μεγάλος, απέραντος ουρανός να σε χωρέσει δεν μπορεί. Κι αυτός ο ναός που έχτισα είναι μικρός για σένα. Γι’ αυτό θέλω να σε παρακαλέσω: ας είναι ανοιχτά τα μάτια σου πάνω σ’ ετούτο τον ναό μέρα και νύχτα. Εσύ μας υποσχέθηκες: “Εκεί θα μείνω μαζί σας”. Άκουσέ μας, λοιπόν, όταν σου απευθύνουμε τις προσευχές μας μέσα σ’ αυτόν τον ναό. Άκουσε τις παρακλήσεις μας και συγχώρεσέ μας όταν κάνουμε κάτι κακό. Βοήθησέ μας όταν βρισκόμαστε σε κίνδυνο».
Μετά από την προσευχή αυτή, ο Σολομών ευλόγησε τον λαό. Κατόπιν όλοι μαζί γιόρτασαν μια μεγάλη γιορτή του Ισραήλ, τη γιορτή της Σκηνοπηγίας.
Ο λαός συγκεντρώθηκε μπροστά στον καινούργιο ναό. Ο Σολομών στάθηκε μπροστά στο θυσιαστήριο και προσευχήθηκε:
«Κύριε, Θεέ του Ισραήλ, δεν υπάρχει Θεός όμοιος μ’ εσένα στον ουρανό πάνω κι εδώ κάτω στη γη. Ακόμα και ο μεγάλος, απέραντος ουρανός να σε χωρέσει δεν μπορεί. Κι αυτός ο ναός που έχτισα είναι μικρός για σένα. Γι’ αυτό θέλω να σε παρακαλέσω: ας είναι ανοιχτά τα μάτια σου πάνω σ’ ετούτο τον ναό μέρα και νύχτα. Εσύ μας υποσχέθηκες: “Εκεί θα μείνω μαζί σας”. Άκουσέ μας, λοιπόν, όταν σου απευθύνουμε τις προσευχές μας μέσα σ’ αυτόν τον ναό. Άκουσε τις παρακλήσεις μας και συγχώρεσέ μας όταν κάνουμε κάτι κακό. Βοήθησέ μας όταν βρισκόμαστε σε κίνδυνο».
Μετά από την προσευχή αυτή, ο Σολομών ευλόγησε τον λαό. Κατόπιν όλοι μαζί γιόρτασαν μια μεγάλη γιορτή του Ισραήλ, τη γιορτή της Σκηνοπηγίας.
Α΄ Βασ 8, 22-23, 27-29. 5
3. Ο Δανιήλ και οι φίλοι του στα παλάτια της Βαβυλώνας
Ο βασιλιάς της Βαβυλώνας Ναβουχοδονόσορ, ήρθε στην Ιερουσαλήμ με τον στρατό του και κατέλαβε την πόλη. Διέταξε να διαλέξουν από τους Ισραηλίτες όσους νέους ήταν από αρχοντικές οικογένειες και διέθεταν γνώση και αντίληψη. Ο σκοπός του ήταν να τους προσλάβει στην υπηρεσία του, αφού τους δίδασκαν να διαβάζουν και να γράφουν στη γλώσσα των Βαβυλωνίων. Για τρία χρόνια δίδαξαν στους νέους όλα όσα έπρεπε να ξέρουν προκειμένου να υπηρετήσουν τον βασιλιά.
Ένας από τους νέους ονομαζόταν Δανιήλ. Αυτός και οι τρεις φίλοι του, ο Ανανίας, ο Μισαήλ και ο Αζαρίας, επιλέχτηκαν για την υπηρεσία του Ναβουχοδονόσορα. Ο βασιλιάς γρήγορα κατάλαβε ότι και οι τέσσερις ήταν πιο έξυπνοι από τους άλλους. Στις ερωτήσεις του αυτοί απαντούσαν με σοφία και σύνεση.
Ένας από τους νέους ονομαζόταν Δανιήλ. Αυτός και οι τρεις φίλοι του, ο Ανανίας, ο Μισαήλ και ο Αζαρίας, επιλέχτηκαν για την υπηρεσία του Ναβουχοδονόσορα. Ο βασιλιάς γρήγορα κατάλαβε ότι και οι τέσσερις ήταν πιο έξυπνοι από τους άλλους. Στις ερωτήσεις του αυτοί απαντούσαν με σοφία και σύνεση.
Δν 1
4. Προσευχή στο καμίνι της φωτιάς
Κάποια μέρα ο βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ κατασκεύασε ένα μεγάλο χρυσό άγαλμα και έδωσε τη διαταγή: «Όλοι οι άνθρωποι του βασιλείου μου θα πρέπει να πέφτουν και να προσκυνούν το χρυσό άγαλμα. Όποιος δεν πέσει να το προσκυνήσει, θα ριχτεί αμέσως σε καμίνι με φωτιά». Όλος ο λαός προσκυνούσε το χρυσό άγαλμα, αλλά ο Ανανίας, ο Μισαήλ και ο Αζαρίας προσκυνούσαν μόνο τον Θεό του Ισραήλ.
Όταν το άκουσε αυτό ο βασιλιάς, διέταξε να τους φέρουν μπροστά του, στο παλάτι, και τους είπε: «Πώς τολμάτε να μην υπακούτε στις διαταγές μου; Μήπως νομίζετε πως ο Θεός σας μπορεί να σας γλιτώσει, αν σας ρίξω στο καμίνι;»
Οι τρεις νέοι όμως απάντησαν; «Αν ο Θεός θέλει, μπορεί να μας γλιτώσει από σένα και το καμίνι. Αλλά κι αν αυτό δε γίνει, πρέπει να ξέρεις, ότι εμείς το χρυσό άγαλμα που έστησες δεν το προσκυνάμε».
Τότε ο Ναβουχοδονόσορ θύμωσε πολύ. Διέταξε να ρίξουν τους τρεις νέους μπροστά στα μάτια του στο καμίνι της φωτιάς. Ο Θεός όμως έστειλε έναν άγγελο ο οποίος προστάτεψε τους τρεις φίλους από τη φωτιά. Η φωτιά ούτε που τους άγγιζε.
Τότε οι τρεις νέοι μ’ ένα στόμα άρχισαν να προσεύχονται:
Όταν το άκουσε αυτό ο βασιλιάς, διέταξε να τους φέρουν μπροστά του, στο παλάτι, και τους είπε: «Πώς τολμάτε να μην υπακούτε στις διαταγές μου; Μήπως νομίζετε πως ο Θεός σας μπορεί να σας γλιτώσει, αν σας ρίξω στο καμίνι;»
Οι τρεις νέοι όμως απάντησαν; «Αν ο Θεός θέλει, μπορεί να μας γλιτώσει από σένα και το καμίνι. Αλλά κι αν αυτό δε γίνει, πρέπει να ξέρεις, ότι εμείς το χρυσό άγαλμα που έστησες δεν το προσκυνάμε».
Τότε ο Ναβουχοδονόσορ θύμωσε πολύ. Διέταξε να ρίξουν τους τρεις νέους μπροστά στα μάτια του στο καμίνι της φωτιάς. Ο Θεός όμως έστειλε έναν άγγελο ο οποίος προστάτεψε τους τρεις φίλους από τη φωτιά. Η φωτιά ούτε που τους άγγιζε.
Τότε οι τρεις νέοι μ’ ένα στόμα άρχισαν να προσεύχονται:
|
«Δοξασμένος είσαι Κύριε, Θεέ των προγόνων μας!
Αξίζει να σε υμνούν και να σε δοξολογούν για πάντα… Σε υμνούμε και σε δοξάζουμε για πάντα. Δοξάστε τον Κύριο όλα εσείς τα δημιουργήματά του… Δοξάστε τον Κύριο όλες οι δυνάμεις… Δοξάστε τον Κύριο αστέρια του ουρανού… Δοξάστε τον Κύριο εσείς βροχή και δροσιά… Δοξάστε τον Κύριο όλοι οι άνεμοι… Δοξάστε τον Κύριο εσείς φωτιά και καύσωνας… Δοξάστε τον Κύριο εσείς οι νύχτες και οι μέρες… Δοξάστε τον Κύριο εσείς το φως και το σκοτάδι… Δοξάστε τον Κύριο αστραπές και σύννεφα… Δοξάστε τον Κύριο όρη και βουνά… Δοξάστε τον Κύριο θάλασσες και ποταμοί Δοξάστε τον Κύριο όλα τα πουλιά στον ουρανό Δοξάστε τον Κύριο όλα τα θηρία και τα κτήνη… Δοξάστε τον Κύριο εσείς οι άνθρωποι… Δοξάστε τον Κύριο… Γιατί αυτός μας έσωσε από τον θάνατο, και μας γλίτωσε μέσα από τη λάβα του φλογερού καμινιού… Ευχαριστήστε τον Κύριο, γιατί είναι αγαθός, κι αιώνια διαρκεί η αγάπη του…» |
|
Τότε ταράχτηκε ο βασιλιάς και φώναξε: «Τρεις δεν ρίξαμε στη φωτιά; Πώς εγώ βλέπω τέσσερις άντρες να περπατούν στο κέντρο του καμινιού χωρίς να καίγονται;». Τότε διέταξε ο βασιλιάς να βγάλουν από το καμίνι τους τρεις νέους που δεν είχαν πάθει τίποτα.
Δν 3, 51-90
5. Ένας ποιητής ψάλλει και προσεύχεται
|
Κύριε σου φώναξα∙
τρέξε κοντά μου! Άκουσε τη φωνή μου όταν σε καλώ! Ας είναι η προσευχή μου μπρος σου σαν το θυμίαμα, και τα υψωμένα χέρια μου σαν τη θυσία την εσπερινή. Βάλε μου, Κύριε, φρουρά στο στόμα μου, φράχτη στη θύρα των χειλιών μου. Την καρδιά μου συγκράτησέ την από την κλίση της στο κακό… Σ’ εσένα, Κύριε, Θεέ μου, στρέφω τα μάτια μου∙ σ’ εσένα ελπίζω Ψλ 141
|
Αινείτε τον Θεό
μέσα στον άγιο του ναό! Αινείτε τον μες στο στερέωμα που λάμπει η δύναμή του! Αυτόν αινείτε για τις μεγαλοσύνες του… Αυτόν αινείτε με της σάλπιγγας τους ήχους, αινείτε τον με λαούτο και κιθάρα! Αυτόν αινείτε με το τύμπανο και με τον κυκλικό χορό, αινείτε τον με έγχορδα και με φλογέρα! Αυτόν αινείτε με… κύμβαλα που αλαλάζουν. Κάθε τι που ανασαίνει ας αινεί τον Κύριο! Ψλ 150
|
6. Η αληθινή προσευχή
(Είπε ο Ιησούς:) «Όταν προσεύχεστε, να μην είστε σαν τους υποκριτές, που τους αρέσει να στέκονται και να προσεύχονται στις πλατείες, για να κάνουν καλή εντύπωση στους ανθρώπους. Εσείς όταν θέλετε να προσευχηθείτε, να πηγαίνετε στο πιο απόμερο δωμάτιο του σπιτιού σας, να κλείνετε την πόρτα και να προσεύχεστε στον ουράνιο Πατέρα σας. Αυτός βλέπει ακόμα και τις κρυφές πράξεις.
Ο Θεός είναι ο ουράνιος Πατέρας σας. Αυτός ξέρει από τι έχετε ανάγκη, προτού ακόμη να του το ζητήσετε. Γι’ αυτό όταν προσεύχεστε δεν χρειάζεται να φλυαρείτε».
Ο Θεός είναι ο ουράνιος Πατέρας σας. Αυτός ξέρει από τι έχετε ανάγκη, προτού ακόμη να του το ζητήσετε. Γι’ αυτό όταν προσεύχεστε δεν χρειάζεται να φλυαρείτε».
Μτ 6, 5-8
7. «Ζητάτε και θα σας δοθεί»
(Είπε ο Ιησούς:) «Ζητάτε και θα σας δοθεί, ψάχνετε και θα βρείτε, χτυπάτε την πόρτα και θα σας ανοιχτεί. Γιατί όποιος ζητάει λαβαίνει κι όποιος ψάχνει βρίσκει κι όποιος χτυπά του ανοίγεται… ο ουράνιος Πατέρας σας θα δώσει αγαθά σ’ όσους του τα ζητούν».
Μτ 7, 7-11
8. «Έτσι να προσεύχεστε»: Η Κυριακή προσευχή
|
(Είπε ο Ιησούς:) «Εσείς, λοιπόν, έτσι να προσεύχεστε:
Πατέρα μας, που βρίσκεσαι στους ουρανούς, κάνε να σε δοξάσουν όλοι ως Θεό, να έρθει η βασιλεία σου∙ να γίνεται το θέλημά σου και από τους ανθρώπους, όπως γίνεται από τους αγγέλους στον ουρανό. Δώσε μας σήμερα την απαραίτητη τροφή για τη ζωή μας. Και ξέγραψε τα λάθη μας όπως κι εμείς ξεγράφουμε ό,τι κακό μας έκαναν οι άλλοι. Και μην αφήσεις να βρεθούμε σε δύσκολες στιγμές, αλλά γλίτωσέ μας από τις παγίδες του πονηρού». |
|
Μτ 6, 9-13
9. Δύο άνθρωποι προσεύχονται: η παραβολή του τελώνη και του Φαρισαίου
|
(Είπε ο Ιησούς:) «Δυο άνθρωποι ξεκίνησαν ένα πρωινό ν’ ανέβουν στον ναό για να προσευχηθούν. Ένας Φαρισαίος και ένας τελώνης. Όταν έφτασε στον ναό ο Φαρισαίος στάθηκε επιδεικτικά και είπε: «Σ’ ευχαριστώ, Θεέ μου, που δεν είμαι κι εγώ σαν τους άλλους ανθρώπους, που είναι διεφθαρμένοι και αμαρτωλοί. Εγώ είμαι ένας δίκαιος άνθρωπος, κάνω καλό στους ανθρώπους και προσεύχομαι πολλές φορές την ημέρα».
Ο τελώνης, αντίθετα, στεκόταν πολύ πίσω και δεν τολμούσε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό. Χτυπούσε το στήθος του και έλεγε: «Θεέ μου, συγχώρεσέ με τον αμαρτωλό». (Είπε ο Ιησούς:) Σας βεβαιώνω πως αυτός που έφυγε για το σπίτι του συμφιλιωμένος με τον Θεό ήταν ο τελώνης, ενώ ο άλλος όχι. Γιατί όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί, κι όποιος τον ταπεινώνει θα υψωθεί». |
|
Λκ 18, 9-14
10. Ο Ιησούς προσευχόμενος
Το πρωί, πολύ πριν ακόμα φέξει, ο Ιησούς βγήκε έξω και πήγε σ’ ένα ερημικό μέρος, κι εκεί προσευχόταν.
Μκ 1, 35
Η φήμη του απλωνόταν όλο και περισσότερο και πολλοί άνθρωποι πήγαιναν κοντά του να τον ακούσουν και να τους θεραπεύσει απ’ τις αρρώστιες τους. Εκείνος όμως αποσυρόταν σε ερημικά μέρη και προσευχόταν.
Λκ 5, 16
Εκείνες τις μέρες ανέβηκε ο Ιησούς στο βουνό για να προσευχηθεί.
Λκ 6, 12
11. Η Κυριακή προσευχή ("Πάτερ ημών")
|
Πάτερ ημών
ο εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά Σου, ελθέτω η Βασιλεία σου, γενηθήτω το θέλημά σου ως εν ουρανώ και επί της γης. Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον, και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών. Και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν, αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού. Αμήν |
|
Μκ 1, 35
12. Από τη χριστιανική παράδοση
Προσευχή του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης
|
Κύριε, κάνε με ένα όργανο της ειρήνης Σου.
Όπου υπάρχει μίσος, ας σπείρω Αγάπη, όπου υπάρχει αδικία, Συγχώρεση, Όπου υπάρχει απελπισία, Ελπίδα, Όπου υπάρχει αμφιβολία, Πίστη, Όπου υπάρχει σκοτάδι, Φως και Όπου υπάρχει λύπη, Χαρά. Ω, Θεϊκέ Δάσκαλε, Ευλόγησέ με έτσι ώστε να μην επιζητώ, Να με παρηγορούν, αλλά να παρηγορώ, Να με καταλαβαίνουν, αλλά να καταλαβαίνω, Να με αγαπούν, αλλά να αγαπώ, Γιατί δίνοντας, λαμβάνουμε, συγχωρώντας, συγχωρούμαστε, και πεθαίνοντας, γεννιόμαστε στην αιώνια ζωή. |
|
Από την ελληνική ποίηση
|
Νίκος Καββαδίας, Οι προσευχές των ναυτικών
Οι Γιαπωνέζοι ναυτικοί, προτού να κοιμηθούν,
βρίσκουν στην πλώρη μια γωνιά που δεν πηγαίνουν άλλοι κι ώρα πολλή προσεύχονται βουβοί, γονατιστοί μπρος σ’ ένα Βούδα κίτρινο που σκύβει το κεφάλι. Κάτι μακριά ως τα πόδια τους φορώντας νυχτικά, μασώντας οι ωχροκίτρινοι μικροί Κινέζοι ρύζι, προφέρουνε με την ψιλή φωνή τους προσευχές κοιτάζοντας μια χάλκινη παγόδα που καπνίζει. Οι Κούληδες με την βαριά βλακώδη τους μορφή βαστάν σκυφτοί τα γόνατα κοιτώντας πάντα κάτου, κι οι Αράπηδες σιγοκουνάν το σώμα ρυθμικά, κατάρες μουρμουρίζοντας ενάντια του θανάτου. Οι Ευρωπαίοι τα χέρια τους κρατώντας ανοιχτά, εκστατικά προσεύχονται γιομάτοι από ικεσία και ψάλλουνε καθολικές ωδές μουρμουριστά, που εμάθαν όταν πήγαιναν μικροί στην εκκλησία. Και οι Έλληνες, με τη μορφή τη βασανιστική, από συνήθεια κάνουνε, πριν πέσουν, το σταυρό τους κι αρχίζοντας με σιγανή φωνή « Πάτερ ημών...» το μακρουλό σταυρώνουνε λερό προσκέφαλό τους. Γιώργος Θέμελης, Θέλουν τα μάτια να σε δουν (απόσπασμα)
…Θέλουν τα μάτια να σε δουν,
Να σε χορτάσουν Θεέ μου, θέλουν Δίχως καθρέφτισμα και συγνεφιά. Θέλουν τα μάτια να σε δουν, Τα χέρια μου να σε κρατήσουν. Κατάματα, κατάσαρκα…. |
Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Η προσευχή του ταπεινού
Κύριε, σαν ήρθεν η βραδιά σου λέω την προσευχή μου.
Άλλη ψυχή δεν έβλαψα στον κόσμο απ’ τη δική μου. Εκείνοι που με πλήγωσαν ήταν αγαπημένοι. Την πίκρα μου τη βάστηξα. Μου δίνεις και την ξένη. Μ’ απαρνηθήκαν οι χαρές. Δεν τις γυρεύω πίσω. Προσμένω τα χειρότερα. Είν’ αμαρτία να ελπίσω. Σαν ευτυχία την αγαπώ της νύχτας τη φοβέρα. Στην πόρτα μου άλλος δε χτυπά κανείς απ’ τον αγέρα. Δεν έχω δόξα. Είν’ ήσυχα τα έργα που έχω πράξει. Άκουσα τη γλυκιά βροχή. Τη δύση έχω κοιτάξει. Έδωκα στα παιδιά χαρές, σε σκύλους λίγο χάδι. Ζευγάδες καλησπέρισα που γύριζαν το βράδυ. Τώρα δεν έχω τίποτα, να διώξω ή να κρατήσω. Δεν περιμένω ανταμοιβή. Πολύ ’ναι τέτοια ελπίδα. Ευδόκησε ν’ αφανιστώ, χωρίς να ξαναζήσω… Σ’ ευχαριστώ για τα βουνά και για τους κάμπους που είδα. 
|
Οι προσευχές των ναυτικών (1986)
Δίσκος:S/S Ιόνιον 1934 Στίχοι: Νίκος Καββαδίας, Μουσική: Ξέμπαρκοι |
Προσευχή
Δίσκος: Τα νέγρικα (1975) Στίχοι: Γιάννης Νεγρεπόντης, Μουσική: Μάνος Λοΐζος Ερμηνεία: Μαρία Φαραντούρη |
Κατευθυνθήτω η προσευχή μου
Δίσκος: ”Άφραστον Θαύμα" (Legend 7) ψάλλει ο Χρόνης Αηδονίδης |
Από τα βάθη της καρδιάς
Δίσκος: Το μεγάλο τραγούδι (1973) (Ψαλμός 141 του Δαβίδ σε ελεύθερη απόδοση), Στίχοι: Νέστορας Μάτσας & Γιάννης Συλλάνταβος, Μουσική: Γιώργος Γεωργιάδης, Ερμηνεία: Χαρούλα Αλεξίου |
Κύριε των Δυνάμεων
Συναυλία "ΩΡΕΣ" με τον Βασίλη Τσαμπρόπουλο και τη Νεκταρία Καραντζή στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Μεγάλη Δευτέρα 29 Απριλίου 2013 |
Σαν το ελάφι
Δίσκος: Το μεγάλο τραγούδι (1973) (Ψαλμός 42 του Δαβίδ σε ελεύθερη απόδοση), Στίχοι: Νέστορας Μάτσας & Γιάννης Συλλάνταβος, Μουσική: Γιώργος Γεωργιάδης, Ερμηνεία: Χαρούλα Αλεξίου |
Ψαλμός Δαβίδ 102
Οι μοναχοί της Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους |
Ψαλμός Δαβίδ 135
Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας, Άγιον Όρος |
Ψαλμός Δαβίδ 102 & 145
Ψάλλει ο χορός των μοναζουσών του Ιερού Κοινοβίου Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Ορμύλιας Χαλκιδικής |
Ευλόγει η ψυχή μου τον Κύριο
Δίσκος: 7 παρακλήσεις (1985) Μουσική: Σταμάτης Σπανουδάκης, Ερμηνεία: Ελένη Βιτάλη. |
Κύριε των Δυνάμεων
Δίσκος: Κύριε των Δυνάμεων (1982), Μουσική: Σταμάτης Σπανουδάκης, Ερμηνεία: Γιάννης Κούτρας |
Μη αποστρέψεις το πρόσωπόν σου
Μέγα Προκείμενον ( Ψαλμ. 68,18-19) Ζωντανή ηχογράφηση. Ψάλλει ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Θρασύβουλος Στανίτσας |
ΙV. Προσευχές άλλων θρησκευτικών παραδόσεων
1. Ισλάμ
Φάτιχα (1η Σούρα του Κορανίου)
Η τυπικότερη προσευχή του Ισλάμ, πάνω στην οποία βασίζεται η πνευματική ζωή των μουσουλμάνων, είναι η πρώτη Σούρα του Κορανίου, η σούρα Αλ-Φάτιχα, (που σημαίνει Έναρξη, προοίμιο). Τα εδάφια της συγκεκριμένης σούρας είναι:
Εις το όνομα του Αλλάχ του παντελεήμονα, του πολυεύσπλαχνου
Η δόξα ανήκει στον Αλλάχ, τον Κύριο όλων των κόσμων
Τον παντελεήμονα, τον πολυεύσπλαχνο
Τον ηγεμόνα της ημέρας της Κρίσης
Εσένα (μόνο) λατρεύουμε και Εσένα (μόνο) ικετεύουμε για να μας παρέχεις τη βοήθεια Σου
Καθοδήγησε μας στο ορθό μονοπάτι
Στο μονοπάτι εκείνων που τους χάρισες την χάρη σου, όχι εκείνων που προκάλεσαν την οργή σου και παραστράτησαν.
Επίσης, άλλος τύπος προσευχής είναι μερικές σύντομες αναφωνήσεις, όπως «ο Αλλάχ είναι μέγας» ή «Μέγας ο Θεός» και «Κηρύσσω την δόξαν του Θεού» ή «Δόξα τω Θεώ». Και οι δύο επαναλαμβάνονται πολλές φορές την ημέρα.
Εις το όνομα του Αλλάχ του παντελεήμονα, του πολυεύσπλαχνου
Η δόξα ανήκει στον Αλλάχ, τον Κύριο όλων των κόσμων
Τον παντελεήμονα, τον πολυεύσπλαχνο
Τον ηγεμόνα της ημέρας της Κρίσης
Εσένα (μόνο) λατρεύουμε και Εσένα (μόνο) ικετεύουμε για να μας παρέχεις τη βοήθεια Σου
Καθοδήγησε μας στο ορθό μονοπάτι
Στο μονοπάτι εκείνων που τους χάρισες την χάρη σου, όχι εκείνων που προκάλεσαν την οργή σου και παραστράτησαν.
Επίσης, άλλος τύπος προσευχής είναι μερικές σύντομες αναφωνήσεις, όπως «ο Αλλάχ είναι μέγας» ή «Μέγας ο Θεός» και «Κηρύσσω την δόξαν του Θεού» ή «Δόξα τω Θεώ». Και οι δύο επαναλαμβάνονται πολλές φορές την ημέρα.
2. Ιουδαϊσμός
Σεμά (Δευτ 6, 4)
Το βιβλικό εδάφιο που αποτελεί το κεντρικό τμήμα των πρωινών και των βραδινών προσευχών είναι η Σεμά Ισραέλ, δηλαδή «Άκου, Ισραήλ». Βρίσκεται στο πέμπτο στη σειρά βιβλίο της Βίβλου, το Δευτερονόμιο: «Άκου, λαέ του Ισραήλ: ο Κύριος είναι ο Θεός μας –μόνο ο Κύριος»
(Δτ 6, 4)
Το εδάφιο αυτό είναι το εβραϊκό σύμβολο της πίστης. Σήμερα, η απαγγελία του Σεμά στη Συναγωγή αποτελείται από τρία τμήματα. Τα δύο πρώτα είναι τα παρακάτω:
«Άκου, λαέ του Ισραήλ: ο Κύριος είναι ο Θεός μας -μόνο ο Κύριος. Ν’ αγαπάς, λοιπόν, τον Κύριο, τον Θεό σου, μ’ όλη την καρδιά σου, μ’ όλη την ψυχή σου και μ’ όλη τη δύναμή σου. Να μείνουν στην καρδιά σου οι εντολές αυτές, που εγώ σήμερα σου δίνω. Να τις διδάσκεις στα παιδιά σου και να μιλάς γι’ αυτές όταν κάθεσαι στο σπίτι σου και όταν βαδίζεις στον δρόμο, όταν ξαπλώνεις για ύπνο κι όταν σηκώνεσαι. Να τις δέσεις σα σημάδι στο χέρι σου και να τις έχεις σαν έμβλημα στο μέτωπό σου, ανάμεσα στα μάτια σου. Να τις γράψεις στις παραστάδες της πόρτας του σπιτιού σου και στις πύλες της πόλης σου.»
«Άκου, λαέ του Ισραήλ: ο Κύριος είναι ο Θεός μας -μόνο ο Κύριος. Ν’ αγαπάς, λοιπόν, τον Κύριο, τον Θεό σου, μ’ όλη την καρδιά σου, μ’ όλη την ψυχή σου και μ’ όλη τη δύναμή σου. Να μείνουν στην καρδιά σου οι εντολές αυτές, που εγώ σήμερα σου δίνω. Να τις διδάσκεις στα παιδιά σου και να μιλάς γι’ αυτές όταν κάθεσαι στο σπίτι σου και όταν βαδίζεις στον δρόμο, όταν ξαπλώνεις για ύπνο κι όταν σηκώνεσαι. Να τις δέσεις σα σημάδι στο χέρι σου και να τις έχεις σαν έμβλημα στο μέτωπό σου, ανάμεσα στα μάτια σου. Να τις γράψεις στις παραστάδες της πόρτας του σπιτιού σου και στις πύλες της πόλης σου.»
Δτ 6, 4-9
«Αν υπακούσετε πραγματικά στις εντολές που εγώ σας δίνω σήμερα κι αν αγαπάτε τον Κύριο, τον Θεό σας, και τον λατρεύετε μ’ όλη σας την καρδιά και μ’ όλη σας την ψυχή, τότε αυτός θα στέλνει βροχή στη χώρα σας στον κατάλληλο καιρό της, τη φθινοπωρινή και την ανοιξιάτικη, και θα έχετε καλή σοδειά στο στάρι, στο κρασί και στο λάδι σας. Αυτός θα κάνει να φυτρώνει χορτάρι στα χωράφια σας για τα ζώα σας. Και σεις θα τρώτε και θα χορταίνετε.»
Δτ 11, 13-15
Επίσης, εκτός από τη Σεμά, υπάρχει και άλλος τύπος προσευχής, μια σειρά από δεκαοχτώ (18) ευλογίες που λέγονται κάθε μέρα πρωί, απόγευμα και βράδυ. Είναι η, λεγόμενη, μόνιμη προσευχή.
3. Ινδιάνικη προσευχή
Ευχαριστούμε τη μητέρα μας τη γη που μας κρατάει. Ευχαριστούμε τα ποτάμια και τα ρεύματα που μας εφοδιάζουν νερό. Ευχαριστούμε όλα τα βότανα που μας προμηθεύουν φάρμακα για να γιατρεύουμε τις αρρώστιες μας. Ευχαριστούμε το καλαμπόκι και τα αδέρφια του, τα φασόλια και τα κολοκύθια, που μας δίνουν ζωή. Ευχαριστούμε τους θάμνους και τα δέντρα που μας δίνουν φρούτα. Ευχαριστούμε τον άνεμο που κινώντας τον αέρα διώχνει τις αρρώστιες. Ευχαριστούμε το φεγγάρι και τα άστρα που μας δίνουν φως, όταν φεύγει ο ήλιος. Ευχαριστούμε τον παππού μας Heno που προστατεύει τα εγγόνια του από τις μάγισσες και τα ερπετά, και κοιτάζει τη γη με βλέμμα ευεργετικό. Τελειώνοντας, ευχαριστούμε το Μεγάλο Πνεύμα που ενσαρκώνει όλες τις θεότητες και διευθύνει τα πάντα για το καλό των παιδιών του.
Ενδεικτικό υποστηρικτικό υλικό ενότητας
