Ηλεκτρομαγνητισμός

"Το βλέμμα του με τραβά σαν μαγνήτης."
"Με μαγνητίζει ο τρόπος που μιλάς."




    Τι σημαίνει "με τραβά σαν μαγνήτης"; Μήπως σημαίνει με έλκει, με αναγκάζει να εστιάσω την προσοχή μου και να προσανατολιστώ; Από ποια σώματα έλκουν την καταγωγή τους αυτές οι εκφράσεις; Ποιες ιδιότητες είναι αυτές που μεταφέρουμε στην καθημερινή μας ζωή για να δείξουμε έλξη προς κάποιον ή κάτι;
    Τα μαγνητικά φαινόμενα απασχόλησαν τον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Χάρη στη μελέτη τους κατασκευάστηκε η πυξίδα που επέτρεψε στους θαλασσοπόρους να ξεκινήσουν τα μακρινά ταξίδια της ανακάλυψης νέων τόπων. Με τις ανακαλύψεις ήρθαν σε επαφή διαφορετικοί πολιτισμοί και άγνωστα πολύτιμα αγαθά μεταφέρθηκαν από τη μία γωνία της γης στην άλλη. Το εμπόριο άνθησε και το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων βελτιώθηκε.
   Τα πειράματα του Δανού φυσικού Hans Christian Oersted (1777-1851) το 1820 με μπαταρίες-πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι το ηλεκτρικό ρεύμα προκαλεί μαγνητικά φαινόμενα και είχαν ως αποτέλεσμα την κατασκευή του ηλεκτρομαγνήτη που χρησιμοποιούμε σήμερα στα κουδούνια, στα τηλέφωνα και για να σηκώσουμε σιδερένια αντικείμενα μεγάλης μάζας, όπως τα παλιά αυτοκίνητα.
    Τα πειράματα των Michael Faraday (1791-1867) και Joseph Henry (1797-1878) απέδειξαν ότι και οι μαγνήτες που περιστρέφονται μέσα σε ένα πηνίο προκαλούν τη ροή ηλεκτρονίων, δηλαδή ηλεκτρικό ρεύμα. Η ηλεκτρογεννήτρια που χρησιμοποιείται για τη μετατροπή μιας άλλης μορφής ενέργειας σε ηλεκτρική στο δυναμό του ποδηλάτου, στα υδροηλεκτρικά και θερμοηλεκτρικά εργοστάσια και στις ανεμογεννήτριες ήταν το αποτέλεσμα της ανακάλυψής τους.
    Στις μαγνητικές ιδιότητες των υλικών στηρίζουν τη λειτουργία τους πολλές τεχνολογικές εφαρμογές που δεν έχουμε σκεφτεί ότι έχουν "κρυμμένους" μαγνήτες. Από τα μαγνητάκια που συγκρατούν τα σημειώματα στην πόρτα του ψυγείου, τα μεγάφωνα των ηχείων και το ακουστικό του τηλεφώνου, τις δισκέτες αποθήκευσης δεδομένων στους υπολογιστές και τις κασέτες ήχου, μέχρι τις κάρτες που χρησιμοποιούνται στις τράπεζες για ανάληψη μετρητών και την πιο εξελιγμένη διαγνωστική ιατρική μέθοδο, τη μαγνητική τομογραφία, όλα είναι τεχνολογικές εφαρμογές των μαγνητικών φαινομένων.
Φιλλένια Σιδέρη - Νότα Λαζαράκη

Ο ηλεκτρικός κινητήρας

    Οι ηλεκτρικοί κινητήρες στηρίζουν τη λειτουργία τους στις μαγνητικές ιδιότητες που αποκτούν οι αγωγοί όταν διαρρέονται από ηλεκτρικό ρεύμα.

    Ο ηλεκτρικός κινητήρας αποτελείται από έναν ηλεκτρομαγνήτη προσαρμοσμένο σε έναν άξονα. Ο ηλεκτρομαγνήτης τοποθετείται ανάμεσα στους πόλους ενός μόνιμου μαγνήτη. Όταν ο ηλεκτρομαγνήτης διαρρέεται από ρεύμα, περιστρέφεται γύρω από τον άξονα.

    Οι ηλεκτρικοί κινητήρες χρησιμοποιούνται σε τεράστιο αριθμό ηλεκτρικών συσκευών, από τις ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες, τις κυλιόμενες σκάλες και τα πλυντήρια, έως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τα τραμ και τα ηλεκτρικά τρένα.